W ostatnich latach system zwolnień lekarskich w Polsce stał się przedmiotem intensywnych analiz i dyskusji. Statystyki wskazują na rosnącą liczbę krótkoterminowych zwolnień lekarskich. Zwolnienia trwające od jednego do pięciu dni stanowiły w 2024 roku niemal 43% wszystkich wystawionych L4. To skłoniło rząd do zaproponowania szeregu zmian mających na celu usprawnienie systemu oraz ograniczenie potencjalnych nadużyć.
Proponowane zmiany w systemie zwolnień lekarskich i ich uzasadnienie
Eksperci zwracają uwagę, że jednym z czynników wpływających na ten trend jest powszechność teleporad medycznych. Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polski zauważa, że możliwość uzyskania zwolnienia lekarskiego bez konieczności osobistej wizyty u lekarza sprawiła, że dla wielu pracowników stało się ono łatwo dostępnym sposobem na odpoczynek. Kozłowski ocenia, że „przynajmniej część tych zwolnień nie wynika z choroby, ale chęci skorzystania z częściowo odpłatnego wolnego od pracy”.
Dodatkowo, obecne przepisy sprawiają, że korzystanie z krótkich zwolnień lekarskich jest łatwiejsze niż np. z urlopu opiekuńczego czy urlopu na skutek działania siły wyższej. Pracownik nie musi spełniać żadnych szczególnych przesłanek, by uzyskać L4 płatne w 80%. Wzrost liczby jednodniowych zwolnień lekarskich, których przybyło o 14,3% rok do roku, sugeruje, że wielu pracowników traktuje je jako szybki sposób na odpoczynek od pracy.
W odpowiedzi na te obserwacje rząd planuje wprowadzenie zmian mających na celu uszczelnienie systemu zwolnień lekarskich i ograniczenie możliwości jego nadużywania. Jednym z proponowanych rozwiązań jest wprowadzenie progu minimalnego, poniżej którego zasiłek chorobowy nie byłby wypłacany. Takie rozwiązanie miałoby na celu zniechęcenie pracowników do wykorzystywania krótkich zwolnień lekarskich jako alternatywy dla urlopu.
System sprzyjający nadużyciom?
Obecny system zwolnień lekarskich w Polsce, zdaniem wielu ekspertów, stwarza pole do nadużyć. Pracownicy mogą korzystać ze zwolnień lekarskich bez konieczności spełniania szczególnych warunków, co sprawia, że dla niektórych staje się to łatwym sposobem na uzyskanie dodatkowego wolnego. ZUS, choć ma prawo do kontrolowania zwolnień lekarskich, w praktyce nie jest w stanie skutecznie monitorować wszystkich przypadków, zwłaszcza tych krótkoterminowych. Łukasz Kozłowski podkreśla, że „ZUS nie jest w stanie ani też nie ma interesu finansowego w kontrolowaniu zwolnień jednodniowych”.
Dodatkowym problemem jest fakt, że wielu pracowników wykorzystuje zwolnienia lekarskie do celów innych niż rekonwalescencja. Pojawiają się przypadki, w których osoby przebywające na L4 są aktywne zawodowo w innym miejscu pracy lub wykorzystują ten czas na podróże. Coraz częściej mówi się o potrzebie uszczelnienia systemu oraz zaostrzenia kontroli, które mogłyby ograniczyć możliwość nadużyć.
Planowane zmiany w systemie zwolnień lekarskich
W odpowiedzi na rosnące wyzwania związane z absencjami chorobowymi rząd planuje wprowadzenie szeregu zmian w systemie zwolnień lekarskich, które mają na celu zarówno zwiększenie elastyczności dla pracowników, jak i ograniczenie potencjalnych nadużyć.
Definicja pracy zarobkowej podczas zwolnienia lekarskiego
Jednym z kluczowych elementów reformy jest doprecyzowanie pojęcia „pracy zarobkowej” podczas zwolnienia lekarskiego. Dotychczas brakowało jednoznacznej definicji tego terminu, co prowadziło do licznych interpretacji i potencjalnych nadużyć. Nowe przepisy mają na celu wprowadzenie jasnej definicji pracy zarobkowej, obejmującej wszelkie czynności o charakterze zarobkowym, niezależnie od podstawy prawnej, z wyjątkiem incydentalnych działań podejmowanych w szczególnych okolicznościach.
Aktywność niezgodna z celem zwolnienia od pracy
Kolejną istotną zmianą jest zdefiniowanie pojęcia „aktywności niezgodnej z celem zwolnienia od pracy”. Nowe przepisy wskazują, że taką aktywnością są wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję, z zastrzeżeniem, że nie obejmują one zwykłych czynności dnia codziennego lub czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.
Innym pomysłem jest wprowadzenie rozwiązań podobnych do tych obowiązujących w KRUS. Tam świadczenie chorobowe przysługuje dopiero po 30 dniach niezdolności do pracy. W przypadku ZUS możliwe jest jednak wprowadzenie krótszego progu minimalnego, poniżej którego zasiłek chorobowy nie byłby wypłacany.
Jeszcze innym projektem jest ograniczenie przebywania na zwolnieniach poza granicami kraju oraz możliwość dokładniejszego monitorowania prawidłowości ich wydawania.
Pojawiają się również propozycje wprowadzenia systemu stopniowanego wynagrodzenia na zwolnieniu lekarskim w zależności od liczby dni nieobecności. Na przykład za pierwsze dwa dni choroby przysługiwałaby pełna stawka, a następnie stopniowe zmniejszanie procentu wypłacanego świadczenia.
Komentarze (0)