Ławnik to przedstawiciel społeczeństwa wydający wyroki razem z sędzią. Zasiada na sali sądowej za stołem sędziowskim, może zadawać pytania świadkom, a w trakcie narady w sprawie wyroku dysponuje takim samym głosem jak sędzia zawodowy.Wybierając co cztery lata ławników społeczeństwo może bezpośrednio wpływać na wyroki, jakie zapadają w polskich sądach.
Ławnicy orzekają w poważniejszych sprawach karnych, w niektórych sprawach rodzinnych (np. rozwodowych) i w sprawach z zakresu prawa pracy. By sprawować ten urząd nie trzeba być prawnikiem, ponieważ rozprawie przewodniczy i dba o zgodność jej przebiegu z przepisami sędzia zawodowy.
Kto może zostać ławnikiem?
Sędzią społecznym może zostać każdy kto ma ukończone 30 lat, ale nie przekroczył 70 lat, jest obywatelem polskim, ma co najmniej średnie wykształcenie, korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, ma dobre zdrowie oraz czystą kartotekę karną. W przypadku ławników zgłaszanych do sądów pracy ustawa wymaga znajomości spraw pracowniczych. Trzeba także być gotowym do orzekania w dni wskazane przez prezesa sądu – ale nie częściej niż 12 dni w roku.
Kto nie może zostać ławnikiem?
Z kandydowania wykluczone są osoby pracujące w sądach, w prokuraturze i adwokaturze (także aplikanci) zatrudnione w Policji, związane ze ściganiem przestępstw, duchowni, żołnierze w czynnej służbie zawodowej, funkcjonariusze służby więziennej oraz radni.
Dlaczego warto się zgłosić?
Ławnicy przez samą swoją obecność wywierają pozytywny wpływ na to co dzieje się na sali rozpraw. Sprawują społeczną kontrolę nad przebiegiem procesów i chronią sędziów przed negatywnymi konsekwencjami zawodowej rutyny. Sędziowie zawodowi doceniają możliwość przedyskutowania wyroku w trakcie narady oraz fakt, że decyzji nie podejmują w pojedynkę, ale dzielą odpowiedzialność za wyrok z ławnikami.
Jak zostać ławnikiem?
Dokumenty należy złożyć, w odpowiedniej radzie gminy lub radzie miasta. Odpowiedniej to znaczy w tej, na której terenie mieszkamy albo pracujemy. Rada spośród zgłoszonych kandydatów wybierze w tajnym głosowaniu ławników na nową kadencję. Kandydaturę możemy zgłosić sami – wówczas musimy zebrać przynajmniej 50 podpisów mieszkańców gminy – lub może nas zgłosić organizacja społeczna (fundacja lub stowarzyszenie).
Potrzebne dokumenty
Zgłoszenia swojej kandydatury należy dokonać na karcie zgłoszenia, którą możemy otrzymać w każdej radzie miasta i gminy lub pobrać razem z wzorami oświadczeń. Do tej karty należy dołączyć:
- informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby, opatrzoną datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
- oświadczenie kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
- oświadczenie kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także, że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona, opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wystawione przez lekarza, o którym mowa w art. 55 ust. 2a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.), stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika, opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia;
- 2 aktualne zdjęcia, zgodne z wymogami stosowanymi przy składaniu wniosku o wydanie dowodu osobistego (podpisane i zabezpieczone w kopercie);
- do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego przez stowarzyszenie, inną organizację społeczną lub zawodową, zarejestrowaną na podstawie przepisów prawa, należy dołączyć aktualny odpis z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpis lub zaświadczenie potwierdzające wpis do właściwego rejestru lub ewidencji dotyczące tej organizacji, opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzy miesiące przed dniem zgłoszenia;
- do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego przez obywateli należy dołączyć listę osób zawierającą imię (imiona), nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania i własnoręczny podpis każdej z pięćdziesięciu osób zgłaszających kandydata.
Ważne! Nie można być ławnikiem jednocześnie w więcej niż jednym sądzie.
Informacja o kandydacie z Krajowego Rejestru Karnego, oświadczenia kandydata na ławnika oraz zaświadczenie lekarskie powinny być opatrzone datą nie wcześniejszą niż trzydzieści dni przed dniem zgłoszenia. Natomiast odpis z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpis lub zaświadczenie potwierdzające wpis organizacji społecznej lub zawodowej do właściwego rejestru lub ewidencji powinny mieć datę nie wcześniejszą niż trzy miesiące przed dniem zgłoszenia.
Koszt opłaty za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz z Krajowego Rejestru Sądowego albo odpisu lub zaświadczenia innego właściwego rejestru lub ewidencji ponosi Skarb Państwa. Opłaty za badania lekarskie i za wystawienie zaświadczenia lekarskiego ponosi kandydat na ławnika.
Zgłoszenia kandydatów, które wpłyną po terminie lub, które nie spełnią wymogów formalnych o których mowa wyżej, pozostawia się bez dalszego biegu. Przywrócenie terminu do zgłoszenia kandydatów jest niedopuszczalne.
Karty zgłoszenia kandydata na ławnika można odbierać, po czym wypełnione wraz z kompletem dokumentów składać w Urzędzie Miasta Bełchatowa, ul. Czyżewskiego 7,pokój 112 w godzinach pracy urzędu. Informacji udziela Pani Elżbieta Jaszyńska – Koordynator Zespołu ds. Ewidencji Danych Osobowych, telefon 44 733 52 49.
Więcej na temat pracy ławnika można przeczytać w informatorze przygotowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości:TUTAJ
