Jedną z najbardziej rażących kwestii jest zaskakująca różnica między stawkami podatkowymi dla budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przykład z Olsztyna pokazuje skalę problemu: w 2024 roku stawka za metr kwadratowy budynku mieszkalnego wynosiła 1,15 zł, podczas gdy za budynki tzw. „pozostałe” – a więc również szopy i komórki – sięgała aż 11,17 zł. Tak duża dysproporcja nie znajduje logicznego uzasadnienia, szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę przeznaczenie tych obiektów.
Wielu podatników nie rozumie, dlaczego za niewielką szopę, często wykorzystywaną jedynie do przechowywania narzędzi ogrodowych, muszą płacić podatki wyższe niż za wielokrotnie większy dom mieszkalny.
Przerzucanie obowiązku na właściciela
Kolejny problem pojawia się, gdy podatnik ponosi koszty podatku za działalność prowadzoną przez kogoś innego. Zdarza się to np. w sytuacjach, gdy rolnik wydzierżawia część ziemi przedsiębiorcy, a mimo to sam traci ulgę i musi płacić wyższy podatek. Jak zauważył Rzecznik Praw Obywatelskich: „rolnicy, którym odebrano prawo do korzystania z własnej ziemi, muszą za nią płacić… wyższy podatek od nieruchomości. Bo ten, kto naprawdę na ich ziemi zarabia, nie mieści się w kategoriach opisanych przez prawo podatkowe”.
Taka konstrukcja przepisów pokazuje, jak bardzo niedostosowane do rzeczywistości są niektóre regulacje i jak istotne jest wprowadzenie zmian, które umożliwiałyby opodatkowanie faktycznych użytkowników nieruchomości, a nie wyłącznie ich właścicieli.
Dyskryminacja w ogrodach i na działkach rekreacyjnych
Niezrozumienie budzą też przepisy zwalniające z podatku altany i domki działkowe znajdujące się na terenach ROD-ów (Rodzinnych Ogrodów Działkowych), podczas gdy identyczne obiekty na działkach budowlanych lub rekreacyjnych są opodatkowane wysokimi stawkami. Skarżący się podatnicy zwracają uwagę, że budynki o tej samej powierzchni i funkcji – np. 35-metrowe domki gospodarcze – są traktowane zupełnie inaczej tylko z uwagi na ich lokalizację.
W jednej ze skarg napisano: „Nie jest dla niego zrozumiałe, dlaczego takie same budynki gospodarcze na działkach pod zabudowę mieszkalną, które służą również rekreacji, są obciążone wysoką stawką podatku, a te na terenie ogródków działkowych są z niego zwolnione”. To sytuacja, która według RPO nie tylko narusza zasadę równości, ale może również stanowić formę dyskryminacji.
Zaległości i 14 dni na zapłatę
Nie mniej kontrowersyjna jest praktyka wystawiania decyzji podatkowych z kilkuletnim opóźnieniem. Przepisy pozwalają bowiem na naliczenie podatku nawet 5 lat wstecz, a jednocześnie zobowiązują podatnika do zapłaty całości zaległości w ciągu zaledwie 14 dni od doręczenia decyzji. Rzecznik podkreśla: „Prawo pozwala ustalić termin zapłaty zaległego podatku na 14 dni od dnia wystawienia decyzji, mimo tego, że sam wymiar podatku został ustalony nawet 5 lat wcześniej”.
Dla wielu osób, szczególnie o niższych dochodach, to ogromne obciążenie finansowe i stres, który może prowadzić do zadłużenia lub zajęcia komorniczego. W dodatku łamie to zasadę czterech rat w ciągu roku, przewidzianą w art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
Co proponuje Rzecznik?
Biuro RPO postuluje kompleksową reformę przepisów podatkowych w zakresie nieruchomości. Wśród najważniejszych rekomendacji pojawiają się:
- wprowadzenie jasnych definicji budynków i budowli,
- możliwość obciążania podatkiem rzeczywistych użytkowników nieruchomości,
- proporcjonalne stawki podatku dostosowane do przeznaczenia i wielkości obiektów,
- uregulowanie terminów decyzji i wprowadzenie możliwości rozłożenia zaległości na raty.
Bez wątpienia system wymaga przejrzystości i aktualizacji. Dopiero realna zmiana może przywrócić zaufanie obywateli do państwa i poczucie sprawiedliwości podatkowej.
Komentarze (0)