Nowe przepisy, które mogą pomóc dłużnikom. Jak działa przedawnienie długów?

Okresy przedawnienia – kiedy dług może być umorzony?

Każdy rodzaj zobowiązania ma przypisany określony czas przedawnienia. Po jego upływie dług staje się trudny do dochodzenia. Poniżej przedstawiamy najistotniejsze informacje na ten temat:

• Długi cywilne – Zobowiązania wynikające z umów cywilnych przedawniają się po 6 latach. Oznacza to, że jeśli wierzyciel przez ten czas nie podejmie żadnych działań zmierzających do odzyskania długu, nie będzie mógł dochodzić roszczeń w sądzie. Okres ten liczy się od momentu, kiedy roszczenie mogło zostać dochodzone, a nie od dnia zawarcia umowy.
• Zobowiązania gospodarcze – Długi wynikające z działalności gospodarczej mogą przedawniać się po 3 latach. Zwykle dotyczy to sytuacji, kiedy przedsiębiorca nie reguluje płatności za towary lub usługi. W przypadku umów z przedsiębiorcami, przepisy wskazują na krótszy okres przedawnienia, aby chronić płynność finansową firm.
• Rachunki za media – Zobowiązania wynikające z korzystania z mediów, takich jak prąd, gaz, woda czy internet, przedawniają się po 3 latach. W przypadku takich długów, warto pamiętać, że umowy z dostawcami usług są z reguły cykliczne i rosnące w zależności od miesiąca, co oznacza, że każda zaległość jest oddzielnie traktowana.
• Kaucje i zaliczki – Niezwrócone kaucje, zaliczki czy przedpłaty są przedawnione po 3 latach. Właściciele wynajmujących nieruchomości muszą przestrzegać tej zasady, zwłaszcza w kontekście kaucji zwrotnych, które po tym czasie tracą możliwość dochodzenia.
• Abonament RTV – Długi związane z abonamentem telewizyjnym i radiowym przedawniają się po 5 latach, ale jest to dług cykliczny, co oznacza, że przez cały czas jego trwania należy płacić. Dług narasta co miesiąc, a przedawnienie dotyczy tylko okresu sprzed 5 lat. To oznacza, że nawet jeśli minie 5 lat od ostatniej płatności, zobowiązanie związane z abonamentem nadal może być dochodzone, jeśli nie zostało opłacone.
• Zobowiązania wynikające z umów o pracę – Takie długi przedawniają się po 3 latach. Może chodzić o zaległe wynagrodzenie, odszkodowania czy inne świadczenia pracownicze.
• Kredyty i długi na karcie kredytowej – Kredyty bankowe, podobnie jak długi na kartach kredytowych, mogą przedawnić się po 3 latach. Dotyczy to przede wszystkim niezapłaconych rat kredytów lub limitów na kartach, jeżeli w tym czasie nie były podejmowane żadne działania zmierzające do ich spłaty.
• Umowy ubezpieczeniowe – Przedawniają się również po 3 latach, jeżeli w tym czasie nie podejmie się żadnych działań prawnych. Zatem wszystkie zaległości związane z polisami ubezpieczeniowymi mogą zostać uznane za przedawnione po trzech latach od terminu ich płatności.

Czy przedawnienie oznacza, że dług zniknie?

Należy pamiętać, że przedawnienie nie sprawia, że dług znika. Dług nadal istnieje, ale wierzyciel nie może skutecznie wyegzekwować jego spłaty. Ważne jest, że przedawnienie uznaje sąd dopiero wtedy, gdy dłużnik skutecznie zgłosi ten fakt i wykroczy w odpowiedni sposób. Należy również podkreślić, że dłużnik nie jest zobowiązany do zgłaszania przedawnienia, jednak tylko dzięki takiemu działaniu możliwe jest zatrzymanie egzekucji długów przez wierzyciela.

Wierzyciel może podjąć działania, które przerwałyby bieg przedawnienia, takie jak wysłanie wezwania do zapłaty przez wierzyciela. Tego typu działania sprawiają, że dług „wznowiony” zaczyna się liczyć od nowa. To bardzo ważne, aby dłużnik był świadomy takich działań. Kolejnym przypadkiem przerwania biegu przedawnienia jest wprowadzenie nowego porozumienia, np. rozłożenie długu na raty. Przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że przedawnienie nie następuje po upływie standardowego terminu, co może znacznie przedłużyć proces odzyskiwania długów.

Komornik a przedawnienie – pułapka dla dłużników

Jeśli sprawa trafi do komornika, proces egzekucji nie zostanie zatrzymany przez przedawnienie. Dłużnik może żyć w błędnym przekonaniu, że po upływie terminu długu sprawa się zakończy, jednak komornik rozpoczyna zupełnie nowy mechanizm postępowania, który może sprawić, że przedawnienie zostanie przerwane. W sytuacji, gdy wierzyciel podejmuje czynności egzekucyjne, czas na dochodzenie roszczenia jest wydłużony, co skutkuje przedłużeniem terminu przedawnienia. Dłużnicy nie powinni czuć się pewni, że ich dług „sam” zniknie po upływie okresu przedawnienia. Komornik działa na podstawie tytułu wykonawczego, który może zostać ponownie wykorzystany po wielu latach, jeżeli wierzyciel podejmie odpowiednie kroki.

Co robić w przypadku przedawnienia?

Dłużnik ma kilka opcji, aby stawić czoła problemowi zadłużenia. Może negocjować warunki spłaty z wierzycielem lub w przypadku dziedziczenia długów, odrzucić spadek. Warto wiedzieć, że dług nie znika samoistnie po upływie okresu przedawnienia, jeśli nie podejmie się działań na czas. W przypadku, gdy wierzyciel reaguje aktywnie, może przerwać bieg przedawnienia, co skutecznie przedłuży czas na dochodzenie roszczenia. Dlatego ważne jest, aby dłużnicy monitorowali swoje zadłużenie i podejmowali odpowiednie kroki w odpowiednim czasie.

Na koniec 2023 roku liczba osób zadłużonych w Polsce wynosiła 2,67 miliona, a na koniec 2024 roku spadła do 2,6 miliona. Wśród dłużników przeważają osoby z niespłaconymi kredytami, rachunkami za media, a także inne zobowiązania finansowe. Długi te mogą sięgać do naprawdę dużych kwot – najstarszy dłużnik w Polsce ma 74 lata, a rekordzista wciąż ma do oddania ponad 90 milionów złotych. Interesujący jest fakt, że wśród 10 największych dłużników w Polsce aż 6 to mężczyźni. Wzrost liczby zadłużonych w Polsce pokazuje, jak poważnym problemem jest niewypłacalność, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów życia.

Jak sprawdzić, czy dług jest przedawniony?

Aby sprawdzić, czy dług uległ przedawnieniu, warto skorzystać z Biura Informacji Kredytowej. Koszt uzyskania raportu to około 50 zł, a po zidentyfikowaniu przedawnionych długów, dłużnik ma możliwość ich usunięcia z historii kredytowej. Dzięki temu, możliwe jest poprawienie swojej sytuacji kredytowej oraz uniknięcie negatywnych konsekwencji związanych z przedawnionymi roszczeniami.

Śmierć dłużnika – co dzieje się z długami?

Jeśli dłużnik umrze, dług nie znika. Spadkobiercy muszą zdecydować, czy przyjmują spadek, co oznacza przejęcie długu. Warto wiedzieć, że nawet przedawnienie nie pozbawia wierzyciela prawa do dalszego działania, np. poprzez wpisanie dłużnika do rejestru Biura Informacji Gospodarczej. To może znacznie utrudnić uzyskanie kredytów lub innych usług finansowych w przyszłości. Przedawnienie nie wpływa na decyzję spadkobierców, którzy muszą podjąć świadomą decyzję dotyczącą spadku. W przypadku braku odrzucenia spadku, zobowiązanie przechodzi na nich i mogą je musieć spłacać.