Zakaz fotografowania w nowej formie prawnej
Zakaz dokumentowania wizualnego obiektów szczególnego znaczenia został formalnie wpisany do polskiego prawa wraz z przyjęciem Ustawy o obronie Ojczyzny w 2022 roku. Mimo to przez ponad dwa lata nie był egzekwowany w praktyce – brakowało bowiem jasnych przepisów wykonawczych, wzorów znaków ostrzegawczych oraz procedur wydawania zezwoleń.
Ministerstwo Obrony Narodowej postanowiło to zmienić i opublikowało nowe rozporządzenie, które zacznie obowiązywać 17 kwietnia 2025 roku. Wraz z jego wejściem w życie w przestrzeni publicznej pojawią się specjalne tablice zakazujące fotografowania, a osoby łamiące przepisy będą mogły zostać ukarane zgodnie z nowym, precyzyjnie sformułowanym prawem.
Kogo obejmą nowe ograniczenia?
Zakaz będzie dotyczył każdej osoby, która wykonuje zdjęcia, nagrania filmowe lub jakiekolwiek inne formy rejestracji obrazu na terenach wskazanych jako chronione. Nowe przepisy obejmą obiekty istotne dla bezpieczeństwa narodowego, w tym:
- infrastrukturę krytyczną,
- budynki i obszary pozostające pod nadzorem Ministerstwa Obrony Narodowej,
- obiekty mające strategiczne znaczenie dla obronności państwa,
- osoby i mienie znajdujące się na tych terenach.
Zakaz obowiązywać będzie niezależnie od rodzaju wykorzystywanego sprzętu – obejmie nie tylko aparaty i kamery, ale także telefony komórkowe czy drony. Oznacza to, że każda forma rejestracji obrazu w miejscach objętych zakazem będzie wymagać uprzedniego uzyskania zgody.
Procedura uzyskiwania zezwolenia
Aby legalnie fotografować lub filmować obiekty objęte zakazem, należy złożyć wniosek o wydanie zezwolenia. Może to nastąpić w jednej z dwóch form:
- elektronicznej, z podpisem kwalifikowanym,
- papierowej, w formie tradycyjnej.
Wymagane informacje we wniosku to:
- pełne dane osobowe wnioskodawcy,
- uzasadnienie potrzeby wykonania zdjęć lub nagrania,
- dokładne wskazanie miejsca i czasu planowanej rejestracji.
Organ rozpatrujący wniosek ma na to maksymalnie 14 dni. Wydane zezwolenie zawierać będzie dane osoby rejestrującej, termin i lokalizację zdjęć oraz dane osoby towarzyszącej z uprawnionego organu, która będzie nadzorować wykonanie dokumentacji wizualnej.
Wyjątki od obowiązku uzyskania zgody
Nowe regulacje przewidują wyjątki, w których uzyskanie zezwolenia nie będzie konieczne. Dotyczy to sytuacji takich jak:
- działania służb państwowych w ramach obowiązków służbowych,
- dokumentowanie obiektów przez ich zarządców technicznych lub administracyjnych,
- relacje medialne prowadzone za zgodą odpowiednich władz.
Oznacza to, że nie każda aktywność fotograficzna w miejscach objętych zakazem będzie nielegalna – jednak osoby prywatne bez specjalnego uprawnienia nie mogą samowolnie dokumentować chronionych terenów.
Nowe oznaczenia – jednolite i zrozumiałe
Kluczową zmianą, którą wprowadza rozporządzenie MON, jest ujednolicenie sposobu oznaczania miejsc objętych zakazem. Dotychczasowy brak wzoru tablic powodował niejasności i trudności w egzekwowaniu przepisów.
Od 17 kwietnia 2025 roku obowiązywać będą specjalne tablice o wymiarach 60 × 60 cm. Ich główne elementy to:
- czarny napis „ZAKAZ FOTOGRAFOWANIA”,
- czerwone elementy ostrzegawcze,
- przekreślone ikony aparatu, kamery i telefonu,
- tłumaczenia napisu na języki angielski, niemiecki, rosyjski i arabski.
Tablice muszą być umieszczone w sposób widoczny – np. na ogrodzeniach, bramach lub elewacjach obiektów. Ich zadaniem jest jednoznaczne informowanie o zakazie oraz zapobieganie nieświadomym naruszeniom prawa.
Kara za złamanie zakazu – nie tylko grzywna
Nowe przepisy zawierają również szczegółowy katalog kar za złamanie zakazu. Zgodnie z art. 683a ustawy o obronie Ojczyzny, każda osoba, która bez zezwolenia zarejestruje obraz obiektu oznaczonego zakazem, może zostać ukarana:
- grzywną,
- aresztem,
- przepadkiem urządzenia, którym dokonano rejestracji.
Co istotne, kara przepadku sprzętu dotyczy także przypadków, w których urządzenie nie należy do sprawcy – np. gdy został użyty pożyczony telefon lub aparat.
W praktyce oznacza to, że konsekwencje mogą być dotkliwe nie tylko finansowo, ale również materialnie – i obejmować osoby trzecie.
Fotografia pod nowym nadzorem
Zmiana przepisów to realne wyzwanie dla wszystkich, którzy zajmują się fotografią. Dotyczy to zarówno profesjonalistów, jak i osób prywatnych, które spontanicznie wykonują zdjęcia w przestrzeni miejskiej lub przy obiektach przemysłowych.
Wiele budynków, które dotąd nie budziły żadnych wątpliwości, może być objętych nowym zakazem – a ich fotografowanie bez zezwolenia może skutkować surowymi sankcjami. Osoby wykonujące zdjęcia muszą teraz zachować daleko idącą ostrożność, dokładnie analizować otoczenie i – w razie potrzeby – zapoznać się z nowymi oznaczeniami.
Dla wielu będzie to oznaczać konieczność zmiany przyzwyczajeń i zdobycia wiedzy na temat obowiązującego prawa.
Koniec stanu niejasności
Dotychczasowy brak szczegółowych przepisów powodował, że zakaz fotografowania był przepisem iluzorycznym – istniał w teorii, ale nie był w żaden sposób egzekwowany. Nowe rozporządzenie zmienia tę sytuację diametralnie. Jasne przepisy, wyraźne oznaczenia, procedura zezwoleń i możliwość nakładania kar sprawiają, że zakaz staje się rzeczywisty.
Jak zaznacza MON, nowe regulacje „wprowadzają jasność i jednolitość w egzekwowaniu zakazu”. W nowym systemie nie będzie już miejsca na przypadkowe naruszenia ani brak wiedzy jako usprawiedliwienie.
Od 17 kwietnia 2025 roku dokumentowanie przestrzeni publicznej stanie się bardziej skomplikowane, a dla wielu – znacznie mniej bezpieczne. Obiektyw może nadal patrzeć na świat, ale w niektórych miejscach tylko za zgodą.
Komentarze (0)