PGE zacznie wygaszać elektrownię i kopalnię. Eksperci wskazują datę odejścia od węgla

Wszystko wskazuje na to, że nieuchronny koniec energetyki węglowej w Bełchatowie jest coraz bliżej i dla regionu będzie to odczuwalne już za kilka lat. Elektrownia i kopalnia, dzięki którym miasto w ostatnich dziesięcioleciach dynamicznie się rozwinęło, w najbliższych latach będą systematycznie zmniejszały produkcję prądu i wydobycie węgla. To unijny wymóg, do którego Polska się zobowiązała, deklarując stopniowe odejście od energetyki węglowej i pozyskiwanie prądu ze źródeł nieemitujących dwutlenku węgla do atmosfery.

Na początku tego roku do Komisji Europejskiej trafił zaktualizowany dokument określający tzw. „kamienie milowe”, według których w bełchatowskiej elektrowni będzie ograniczana produkcja prądu, a w pobliskiej kopalni wydobycie węgla. Wskazują one, że produkcja prądu w elektrowni licząc od 2020 roku w ciągu dziesięciu lat spadnie aż o 77 proc. , a węgla w tym samym okresie o 76 proc. Warto też zauważyć, że w najbliższych latach produkcja i wydobycie w bełchatowskim kompleksie też ma być systematycznie ograniczane. Na przykład w 2026 roku, czyli już za dwa lata, wydobycie węgla ma spać do nieco ponad 17 mln ton rocznie, czyli do poziomu o połowę mniejszego niż obecnie. Przełomowy będzie 2030 rok, gdy rozpocznie się wyłączanie bloków energetycznych w elektrowni, które ma potrwać do 2036 roku.

Tysiące etatów do likwidacji

Dla Bełchatowa najbliższa dekada z całą pewnością będzie trudną próbą. Miasto i region muszą bowiem znaleźć nowy pomysł na siebie, bez górnictwa i energetyki w takim wydaniu jak dotychczas. Pomóc mają w tym unijne pieniądze w ramach tzw. Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Bełchatów i woj. łódzkie znalazły się bowiem wśród pięciu polskich regionów (w tym gronie są również Wielkopolska Wschodnia, Górny Śląsk, region wałbrzyski i Małopolska Zachodnia), dla których Komisja Europejska zatwierdziła tzw. Plany Sprawiedliwej Transformacji. Do naszego regionu na ten cel ma trafić ok. 370 mln euro, które zostaną przeznaczone na transformację, a także stworzenie nowych miejsc pracy.

Suchą stopą przez transformację energetyczną?

– Nie wolno czekać, tylko trzeba działać szybko. Udać się do tych instytucji, które mogą pomóc w rozwoju gospodarczym Bełchatowa i regionu. Wskazywać na problemy, które mogą powstać w związku z zamknięciem kopalni i elektrowni. Szybkie podjęcie działań pozwoli przejść przez transformację niemal bezboleśnie – podkreśla Romuald Antosik, burmistrz Miasta Turek.

Uczestnicy spotkania dowiedzieli się także, w jaki sposób przygotować mieszkańców, przedsiębiorców i samorządy do transformacji. Poruszyli także temat przeciwdziałania bezrobociu i problemom społecznym. Pozytywnie o wymianie doświadczeń wypowiadały się też władze Bełchatowa.

- Z tego spotkania wynieśliśmy mnóstwo praktycznej wiedzy. Teraz jest dobry czas, aby przygotować Bełchatów do transformacji. Mam tutaj na myśli także społeczne przygotowanie mieszkańców do tego procesu – mówi Mariola Czechowska, prezydent Bełchatowa. – W Turku transformacja rozpoczęła się dziesięć lat temu i dzisiaj widać już jej efekty oraz korzyści, jakie przyniosła mieszkańcom. To jest wiedza praktyczna, którą weźmiemy pod uwagę sporą przy podejmowaniu decyzji dotyczących przyszłości Bełchatowa – dodaje.

Eksperci: Data odejścia od węgla zmobilizuje Turów i Bełchatów

W stanowisku Rady BEiK wskazano, że 2035 rok z jednej strony pozwala na relatywne szybkiej ograniczenie „presji kosztowej związanej z eksploatację energetyki węglowej” na ceny energii i ciepła, a jednocześnie jest oddalona na tyle w czasie, że pozwoli to zbudować nowe moce wytwórcze i zapewnić bezpieczeństwo dostaw.

- Jednocześnie, pozwala na lepsze alokowanie środków publicznych – zamiast coraz większego wspierania schyłkowego górnictwa – wsparcie inwestycji potrzebnych w przyszłości, np. w sieci, czy poprawę efektywności energetycznej. Zmobilizuje też regiony węglowe do działania w szukaniu alternatyw dla rozwoju, co jest szczególnie ważne dla kompleksów energetycznych Turowa i Bełchatowa – czytamy w przedstawionym stanowisku Rady BEiK

Jak główne przyczyny odejścia od energetyki węglowej wskazano m.in. koszty wydobycia krajowego węgla czy wysokie ceny uprawnień do emisji CO2, które w 2030 roku mogą kosztować aż 180 euro za tonę, a w 2040 roku nawet 330 euro za tonę.

Eksperci wskazują, że ewentualne opóźnienie tej daty powinno być możliwe jedynie w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii w Polsce. Jak zaznaczono, pozostające wówczas w eksploatacji jednostki węglowe „powinny być wyjęte z rynku energii i wynagradzane za dostępność mocy z ograniczeniem czasowym eksploatacji, np. w rezerwie strategicznej”. Rada BEiK stwierdziła w swoim stanowisku, że w przypadku negatywnej oceny wystarczalności mocy bez pracy jednostek węglowych w okolicach 2035 r., powinno być możliwe wydłużenie daty odejścia od węgla maksymalnie do 2040 r.

Joanna Pandera, prezes Forum Energii, w rozmowie z portalem wnp.pl przyznała, że data jest potrzebna, aby opracować plan dla energetyki węglowej.

- Moim zdaniem Polska w tej chwili nie ma planu, co z węglem tak naprawdę zrobić. Pozwalamy działać rynkowi w sposób nieskoordynowany, który nie gwarantuje bezpieczeństwa energetycznego. Trzeba mieć plan. Węgiel jest zbyt ważny, żeby go zostawić samopas - podkreśla Joanna Pandera. 

W wywiadzie udzielonym portalowi wnp.pl zaznacza również, że z wyników modelowania wynika, że węgiel w energetyce już teraz nie jest ekonomicznie opłacalny, a w 2028 roku, kiedy skończy się system wsparcia dla elektrowni węglowych, będzie przynosić straty.

- To jest główny powód, dla którego spółki chcą się pozbyć tych aktywów, a jednocześnie Polska, nie mając strategii wobec węgla, nie umie rozmawiać z Brukselą i jasno powiedzieć, dlaczego my tego węgla potrzebujemy i do kiedy. Myślę, że gdyby ta data się pojawiła, to byłoby łatwiej rozmawiać ze spółkami w kraju, z odbiorcami energii, ale też z urzędnikami w Brukseli – uważa Joanna Pandera.