Poradnik, którego opracowanie i dystrybucja leżą w gestii Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, oparty będzie na dostępnej już w internecie publikacji „Bądź gotowy”. Różnicą będzie jednak jego forma – nowa wersja zostanie zaprojektowana z myślą o łatwości użycia, z dodatkami graficznymi i uproszczonym językiem, a także specjalnymi materiałami dla dzieci.
„To ma być poradnik, nie straszownik. Chodzi o pokazanie w sposób przystępny, jak radzić sobie w sytuacjach różnych zagrożeń” – zaznaczył Robert Klonowski, zastępca dyrektora Departamentu Ochrony Ludności i Zarządzania Kryzysowego MSWiA.
Publikacja ma być dostępna nie tylko w tradycyjnej formie papierowej, którą każdy obywatel otrzyma pocztą, ale także cyfrowo – w kilku językach, w tym angielskim i ukraińskim. To wyraźny sygnał, że rząd myśli nie tylko o rodowitych obywatelach, ale również o cudzoziemcach mieszkających w Polsce.
Skandynawska inspiracja
Nowy poradnik nie jest inicjatywą odosobnioną w skali europejskiej. Wzorowany będzie m.in. na rozwiązaniach skandynawskich, które już zyskały uznanie ekspertów ds. bezpieczeństwa.
„Dodane zostaną do niego 'spostrzeżenia' norweskie i szwedzkie” – podkreślił wiceszef MSWiA Wiesław Leśniakiewicz, wskazując, że szczególnie Szwecja, która już w 2023 roku wysłała podobne materiały do wszystkich obywateli, stała się punktem odniesienia dla polskiego projektu.
Ostateczny kształt dokumentu uwzględni więc nie tylko doświadczenia krajowe, ale też dobre praktyki sprawdzone w państwach o wieloletniej tradycji zarządzania kryzysowego.
Mobilność i dostępność offline
Jednym z innowacyjnych elementów projektu będzie aplikacja mobilna, która – co ważne – ma działać również bez dostępu do internetu. Jej użytkownicy zyskają szybki dostęp do map ewakuacyjnych, najważniejszych procedur, instrukcji pierwszej pomocy czy kontaktów alarmowych, nawet w sytuacji przerwania łączności sieciowej.
W dobie rosnącego uzależnienia od technologii tryb działania offline może okazać się kluczowym rozwiązaniem w przypadku poważnych awarii infrastruktury krytycznej. Aplikacja ma uzupełniać wersję papierową, stanowiąc jej mobilne rozszerzenie.
Komunikacja w czasie zagrożenia
Jednym z istotnych elementów publikacji jest kwestia informowania bliskich i służb w czasie katastrofy. Jak podkreślają autorzy poradnika, w sytuacji kryzysowej kluczowe jest unikanie przeciążania sieci telefonicznych.
„Jeśli chcesz ich poinformować o tym, że jesteś bezpieczny – wyślij SMS” – czytamy w poradniku.
Zaleca się unikanie połączeń głosowych, które mogą zakłócać działanie służb ratowniczych. Informacje o zagrożeniach mają być przekazywane przez różne kanały – od syren alarmowych, przez media i megafony, po dzwony kościelne. Taki system wielokanałowy zwiększa szanse dotarcia do obywateli w każdej sytuacji.
Co robić, gdy zawyją syreny?
Gdy zostanie ogłoszony alarm, nie ma miejsca na wahanie. Należy natychmiast przerwać wykonywaną pracę, odłączyć dopływ gazu i prądu, a następnie włączyć radio i ustawić je na lokalną stację informacyjną.
Ważne jest też śledzenie komunikatów Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Po odwołaniu alarmu, które ogłaszane jest trzyminutowym ciągłym dźwiękiem syren, zaleca się dokładne przewietrzenie pomieszczeń i uzupełnienie zapasów do uszczelniania okien i drzwi.
Plecak ewakuacyjny – obowiązkowe minimum
Jednym z najbardziej praktycznych zaleceń zawartych w poradniku jest przygotowanie plecaka ewakuacyjnego. Nie powinien on znajdować się wyłącznie w domu – podobny zestaw należy mieć także w pracy i samochodzie.
Każdy z plecaków powinien zawierać niezbędne przedmioty codziennego użytku i mieć przytwierdzoną kartkę z imieniem, nazwiskiem i adresem właściciela. Poradnik zawiera szczegółową listę kontrolną przedmiotów, które powinny się w nim znaleźć, m.in.:
- artykuły higieniczne,
- wodę pitną,
- żywność o długim terminie przydatności,
- dokumenty,
- środki medyczne,
- ubrania na zmianę.
W obliczu strzelaniny lub ataku
Dokument przewiduje również scenariusze skrajne – strzelaninę, zamach, napaść terrorystyczną. Zaleca się natychmiastową ucieczkę z linii strzału, ukrycie się w bezpiecznym miejscu, wyciszenie telefonu i zgaszenie światła.
W sytuacji, gdy nie da się uciec ani ukryć, poradnik instruuje:
„Jeżeli ucieczka i kryjówka nie zdały egzaminu – walcz. Wykorzystaj wszystkie swoje atuty. Nie bój się zranić napastnika – to on jest 'tym złym'. Twoja bierność może zadecydować o życiu wielu innych osób”.
Jeśli dochodzi do sytuacji zakładniczej, kluczowe staje się panowanie nad emocjami. Jak podkreślono:
„Masz jeden cel – przeżyć. Zaakceptuj sytuację, w której się znalazłeś i przygotuj na czekanie. Nie denerwuj się i nie wpadaj w panikę. Najgorsze jest pierwsze 45 minut”.
Skażenie, okupacja, blackout – przygotuj się zawczasu
Poradnik zawiera również zestaw instrukcji na wypadek skażenia chemicznego, biologicznego lub radiacyjnego. W takiej sytuacji należy natychmiast udać się do najbliższego budynku – najlepiej podziemnego – i odizolować się od zewnętrznych ścian.
„Opanuj emocje i nie panikuj – ograniczysz niepotrzebne zużycie powietrza zamkniętym pomieszczeniu”.
W sytuacji braku prądu, braku kontaktu z bliskimi lub pojawienia się uzbrojonych grup, poradnik podpowiada, jak działać samodzielnie. Uwzględnia także scenariusz tymczasowej okupacji terytorium przez obce siły, wskazując środki ostrożności i działania minimalizujące ryzyko.
Lista kontrolna i numery alarmowe
Na końcu publikacji znajduje się praktyczny aneks – miejsce na zapisanie najważniejszych kontaktów oraz dokładna lista kontrolna przedmiotów niezbędnych do przetrwania w sytuacji kryzysowej.
Instrukcja pierwszej pomocy pozwala natomiast odświeżyć podstawową wiedzę w sytuacji, gdy dostęp do profesjonalnej pomocy może być opóźniony.
Edukacja zamiast paniki
Choć temat może dla wielu osób wydawać się zbyt trudny lub abstrakcyjny, podejście przyjęte przez MSWiA jest zgodne z europejskimi standardami edukacji kryzysowej. W działaniach tych nie chodzi o wzniecanie lęku, lecz o budowanie odporności i samoświadomości obywateli.
Jak zauważył prof. Tomas Ries ze Szwedzkiej Narodowej Akademii Obrony: „W sytuacji coraz większych napięć geopolitycznych każdy obywatel musi wiedzieć, jak się zachować, gdy zabraknie struktur państwa – choćby na chwilę”.
W dobie globalnych kryzysów, hybrydowych zagrożeń i niestabilności energetycznej taka wiedza może okazać się bezcenna. Polska stawia dziś na prewencję i edukację, która – miejmy nadzieję – nigdy nie zostanie wystawiona na próbę.
Komentarze (0)