Rosnącą skalę problemu opisał „Dziennik Gazeta Prawna”. Do kancelarii prawnych coraz częściej zgłaszają się kobiety prowadzące działalność gospodarczą, które w przeszłości pobierały zasiłki macierzyńskie. W czasie wypłat Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń ani do tytułu ubezpieczenia, ani do legalności świadczeń.
Wspólnym elementem tych historii jest moment poprzedzający narodziny dziecka. Przedsiębiorczynie podnosiły podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, co skutkowało wyższym zasiłkiem. Było to działanie zgodne z prawem i powszechnie stosowane. Po latach urząd zmienił jednak ocenę tych samych decyzji.
Cofnięcie ubezpieczenia tylko za okres pobierania świadczeń
Obecne decyzje ZUS mają specyficzny charakter. Urząd nie podważa całego okresu prowadzenia działalności gospodarczej, lecz cofa podleganie ubezpieczeniom społecznym wyłącznie za czas pobierania zasiłku. Jak relacjonuje DGP, ZUS „wydał decyzje, w których cofa podleganie ubezpieczeniom społecznym wyłącznie za okres pobierania świadczeń, a następnie zażądał zwrotu rzekomo nienależnie pobranych kwot wraz z gigantycznymi odsetkami”.
W praktyce oznacza to obowiązek oddania nie tylko świadczenia głównego, ale także dodatkowych kwot wynikających z naliczonych przez lata odsetek. Dla wielu rodzin to obciążenie przekraczające bieżące możliwości finansowe.
Oskarżenia o wyłudzenie i pozorność zatrudnienia
Wśród opisywanych przypadków znalazła się sprawa lekarki weterynarii, matki siedmiorga dzieci. ZUS uznał jej zatrudnienie za pozorne i stwierdził, że miało ono na celu wyłudzenie świadczeń. W rozmowie z OKO.Press kobieta podkreślała, że została oskarżona o oszustwo, mimo że przez lata normalnie pracowała i opłacała składki.
To pokazuje, że konsekwencje decyzji nie ograniczają się wyłącznie do kwestii finansowych. Dla wielu kobiet równie dotkliwe są zarzuty podważające ich uczciwość i sposób prowadzenia działalności zawodowej.
Co wzbudza wątpliwości ZUS w sprawach macierzyńskich
Według ustaleń OKO.Press urząd szczególnie krytycznie patrzy na określone zmiany w sytuacji zawodowej kobiet. Wśród nich są m.in. podwyższenie składek, zmiana umowy na umowę o pracę, przejście na model B2B, zwiększenie etatu z częściowego na pełny, zmiana branży, dobrowolne opłacanie wyższych składek czy samo prowadzenie działalności gospodarczej.
Problem polega na tym, że każda z tych decyzji jest dopuszczalna w świetle obowiązujących przepisów. Kobiety podejmowały je w konkretnych okolicznościach życiowych, nie mając świadomości, że po latach mogą zostać uznane za dowód nadużyć.
Nowelizacja z 2021 roku i brak przedawnienia roszczeń
Podstawą działań ZUS jest nowelizacja ustawy systemowej z 2021 roku. W ocenie urzędu wprowadziła ona możliwość dochodzenia zwrotu świadczeń bez ograniczeń czasowych, ponieważ takie roszczenia „się nie przedawniają”. To właśnie ten zapis pozwala na wznawianie spraw sprzed dekady i dłużej.
Dla przedsiębiorczyń oznacza to radykalną zmianę poczucia stabilności prawnej. Sprawy, które wydawały się definitywnie zakończone, znów trafiają na biurka urzędników i do sądów.
ZUS: chodzi o pieniądze całego systemu
Stanowisko urzędu przedstawił rzecznik prasowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Karol Poznański. „– Rocznie wypłacamy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 18,3 mld zł związanych z absencją chorobową i prawie 10,3 mld zł bezpośrednio na zasiłki macierzyńskie (dla matek i ojców) – mówił na łamach Dziennika Gazety Prawnej. – Są to pieniądze wszystkich uczestników powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, a naszym ustawowym obowiązkiem jest dbałość o prawidłowość wypłat z FUS – dodaje.”
Z perspektywy ZUS kluczowe jest zabezpieczenie środków publicznych. Z perspektywy kobiet – konieczność obrony decyzji sprzed lat i ryzyko utraty pieniędzy, które przez długi czas były traktowane jako należne.
Komentarze (0)