Ostatnie tygodnie przyniosły ponure wieści z Biebrzańskiego Parku Narodowego. W ciągu zaledwie miesiąca ogień kilkukrotnie pojawiał się w tym cennym ekosystemie. Najnowszy pożar, który wybuchł w niedzielne popołudnie, objął już około 450 hektarów – obszar porównywalny do 600 boisk piłkarskich. Wcześniejsze incydenty nie były mniej groźne – trzy tygodnie temu ogień zniszczył 90 hektarów, a kolejny pożar sprzed tygodnia dotknął obszaru 8–9 hektarów.
Skala zagrożenia, ale też częstotliwość pożarów pokazują, że sytuacja staje się coraz poważniejsza. Choć nie zawsze są to celowe podpalenia, to lekkomyślność bywa równie niebezpieczna. W związku z tym władze zapowiedziały zmiany legislacyjne. „MSWiA i Ministerstwo Sprawiedliwości zostały zobowiązane do opracowania projektu radykalnego zaostrzenia kar za spowodowanie pożaru (grzywna, areszt) w ramach Kodeksu wykroczeń oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia” – przekazał rzecznik prasowy MSWiA.
Gwałtownie rosnące zagrożenie pożarowe
Zagrożenie pożarowe w Polsce jest obecnie bardzo wysokie, a sytuacja zmienia się dynamicznie. Mapa zagrożeń z dnia na dzień coraz częściej przybiera czerwony kolor, oznaczający najwyższy, trzeci poziom ryzyka pożarowego. Regiony centralne, północne i wschodnie są szczególnie narażone. W takich warunkach wystarczy niewielka iskra – pozostawiony niedopałek papierosa, nieostrożnie rozpalone ognisko lub uderzenie metalowego narzędzia w kamień – by wybuchł pożar. A przy porywistym wietrze ogień rozprzestrzenia się błyskawicznie.
To wszystko powoduje, że wiele tradycyjnych form spędzania wolnego czasu, takich jak leśne spacery, pikniki czy grillowanie, może zostać ograniczonych. Zagrożenie nie dotyczy wyłącznie terenów objętych ochroną przyrodniczą. Pożary w lasach, parkach narodowych, ale także na polach i łąkach stanowią realne zagrożenie dla mieszkańców wsi i mniejszych miejscowości.
Susza po bezśnieżnej zimie
Źródłem problemu jest pogłębiający się deficyt opadów. Zima była wyjątkowo sucha i pozbawiona śniegu. Choć w lutym pojawiły się krótkie epizody mrozu, nie miały one większego znaczenia dla bilansu wodnego. Analityk IMGW ostrzegał już miesiąc temu: „Mamy duży deficyt wilgoci w glebie po okresie zimowym, który był zdecydowanie suchy i ciepły, pomimo epizodu mrozu w lutym. Już od grudnia opady były bardzo małe, dlatego w porównaniu do poprzednich lat zapasu wilgoci w glebie praktycznie nie ma”.
Wierzchnia warstwa gleby w wielu miejscach, zwłaszcza w centrum kraju, jest przesuszona do tego stopnia, że nie będzie w stanie skutecznie chłonąć wody, nawet jeśli opady się pojawią. To oznacza, że susza może utrzymywać się jeszcze długo po teoretycznym nadejściu deszczu. W praktyce to zjawisko prowadzi do obniżenia wód gruntowych, zwiększa ryzyko pustynnienia oraz obniża wydajność rolniczą.
Możliwy zakaz wstępu do lasów
W kontekście zbliżającej się majówki wiele osób zastanawia się, czy możliwe są ograniczenia w dostępie do lasów. Choć takie decyzje budzą emocje i skojarzenia z lockdownem z 2020 roku, to tym razem przyczyną nie jest wirus, lecz susza.
Wiceszef MSWiA Wiesław Leśniakiewicz powiedział:
„Jeśli faktycznie nie będziemy mieć do tego okresu jakichś intensywniejszych opadów deszczu, to może być taka sytuacja”. Dodał też: „Kiedy jednak wchodzi już ten 3. stopień (kolor czerwony, oznaczający najwyższy poziom zagrożenia pożarowego w lasach), to z reguły wprowadza się zakaz wejścia na tereny leśne”.
Lasy Państwowe przygotowane na działania
W tej chwili ostateczna decyzja jeszcze nie zapadła. Jednak – jak zaznaczył gość radia RMF24 – Lasy Państwowe już teraz analizują prognozy i przygotowują się na wprowadzenie ewentualnych ograniczeń: „Spodziewam się, iż jeśli będzie nadal postępowała sytuacja związana z brakiem opadów deszczu na terenie większych połaci naszego kraju, Lasy Państwowe podejmą określone działania związane z ograniczeniem dostępu do terenów leśnych”.
System zarządzania zagrożeniem oparty jest na trzystopniowej skali:
-
poziom pierwszy – żółty (niskie zagrożenie),
poziom drugi – pomarańczowy (średnie zagrożenie),
poziom trzeci – czerwony (najwyższe zagrożenie).
Decyzje podejmowane są codziennie, w oparciu o dane IMGW oraz obserwacje wilgotności gleby i warunków atmosferycznych. Skala ta pozwala służbom reagować szybko i adekwatnie do zmieniającej się sytuacji w terenie.
Nowa normalność?
Dla wielu z nas ograniczenia w kontaktach z przyrodą mogą wydawać się niepotrzebne czy wręcz niesprawiedliwe. Jednak dzisiejsze warunki nie przypominają już wiosen sprzed dekady. Zmiany klimatyczne nie są już przyszłością – są teraźniejszością. I właśnie dlatego ochrona lasów i przeciwdziałanie pożarom wymagają zdecydowanych kroków.
Zakaz wejścia do lasu może okazać się niezbędny – nie jako represja, ale jako konieczna forma ochrony. Warto o tym pamiętać, zanim wyruszymy na majowy spacer z rodziną, zapałkami i kiełbasą na ruszt.
Komentarze (0)