Elektrownia i kopalnia to nie tylko produkcja energii elektrycznej dla systemu energetycznego, którą prędzej czy później będzie można zastąpić innym źródłem wytwarzania. To również tysiące miejsc pracy i przyszłość konkretnych ludzi. W Bełchatowie zlokalizowany jest największy kompleks wydobywczo-energetyczny w Polsce. Region bełchatowski jest praktycznie podporządkowany działalności kopalni i elektrowni. Transformacja energetyczna stanowi duże wyzwanie dla Bełchatowa i okolic i nic dziwnego, że budzi wśród mieszkańców wiele emocji.
W ostatnim czasie, Polski Instytut Ekonomiczny opublikował raport „Neutralność klimatyczna Bełchatowa. Przyszłość regionu po zamknięciu Kopalni Węgla Brunatnego i Elektrowni oczami lokalnej społeczności”, z którego wynika, że mieszkańcy regionu bełchatowskiego widzą szansę w transformacji energetycznej, jednak powoduje ona też strach. Podobne wnioski płyną z badania przeprowadzonego w grudniu 2020 roku przez 4P Research Mix na zlecenie PGE Polskiej Grupy Energetycznej. Dla mieszkańców regionu Bełchatowa transformacja energetyczna jest racjonalną i nieuniknioną, choć trudną decyzją. Stąd potrzebne jest zrozumienie dla lokalnych potrzeb i transparentne działanie.
Zagłębie wiatraków i fotowoltaiki
PGE korzystając z istniejącej infrastruktury oraz wiedzy swoich pracowników planuje uczynić z Bełchatowa zagłębie OZE. Z jednych i drugich badań płyną wnioski popierające te działania, gdyż mieszkańcy widzą potencjał dla rozwoju regionu w kierunku odnawialnych źródeł energii. Z badań PIE wynika, że badani uważają, że wygaszanie przemysłu związanego z wydobyciem i wykorzystaniem węgla brunatnego musi iść w parze z dynamicznym rozwojem nowych branż, technologii i usług. Ponad 43 proc. badanych największe szanse upatruje w rozwoju nowoczesnych gałęzi przemysłu, w tym przede wszystkim energetyki odnawialnej.
Podobne wnioski płyną z badań zleconych przez PGE, z których wynika, że 72 proc. badanych widzi w zamknięciu kopalni szansę na rozwój regionu w innych kierunkach, w tym potencjał dla rozwoju Bełchatowa w energetyce odnawialnej. Według szacunków PIE nowe instalacje fotowoltaiczne mogą przyczynić się do powstania ok. 1700 nowych etatów i 2500 miejsc pracy w innych formach zatrudnienia.
Podtrzymanie roli regionu bełchatowskiego jako centrum przemysłu energetycznego będzie wymagało długofalowych planów transformacyjnych na większą skalę, uwzględniających dostępne środki krajowe i unijne. Działania w tym kierunku rozpoczęła już PGE Polska Grupa Energetyczna. W ramach Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji Województwa Łódzkiego zgłosiła szereg projektów, m.in. inwestycje w nisko i zeroemisyjne źródła energii, wśród których są projekty farm wiatrowych o mocy blisko 100 MW, farmy fotowoltaiczne o mocy około 600 MW, magazyny energii o mocy do 300 MW, utworzenie centrum technologicznego OZE czy rozbudowa linii kruszyw i kamienia wapiennego. Do 2030 roku, czyli w pierwszym etapie transformacji, na inwestycje te PGE przeznaczy blisko 5 mld zł.
PGE powołała też Centrum Rozwoju Kompetencji w Bełchatowie, które zapewnia atrakcyjne szkolenia osobom kończącym pracę w sektorze energetyki konwencjonalnej. Kształcenie w Centrum jest skierowane przede wszystkim na rozwój kompetencji i kwalifikacji związanych z odnawialnymi źródłami energii. We wrześniu 2021 r. naukę w CRK rozpoczęło już blisko 200 słuchaczy na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Pomoc w przekwalifikowaniu i dofinansowanie szkoleń znalazło się na trzecim miejscu oczekiwanych działań mogących zminimalizować skutki zamknięcia kopalni, jak wskazali badani mieszkańcy regionu w badaniu zleconym przez PGE.
PGE popiera atom koło Bełchatowa
W listopadzie PGE zainaugurowała także budowę Centrum Badań i Rozwoju Gospodarki Obiegu Zamkniętego w Bełchatowie. Zadaniem Centrum będzie opracowywanie i wdrażanie rozwiązań mających na celu optymalne wykorzystanie odpadów poprzemysłowych z energetyki oraz odzysk cennych surowców z wyeksploatowanych instalacji OZE. W perspektywie kilku lat Centrum to będzie w stanie zapewnić kilkaset miejsc pracy. PGE przygotowuje już następne inwestycje, które w kolejnych latach zmienią region bełchatowski.
Z Bełchatowem wiązane są także plany budowy elektrowni jądrowej. PGE popiera tę inicjatywę. Rozbudowana infrastruktura dystrybucyjna oraz doświadczona kadra energetyczna plasuje Bełchatów wśród najlepszych lokalizacji dla tej inwestycji. Poparcie dla budowy elektrowni jądrowej widać także wśród badanych mieszkańców. Inwestycję tę popiera 44 proc. badanych przez PIE mieszkańców. Zbliżone wyniki prezentuje badanie PGE, z którego wynika, że 43 proc. badanych popiera budowę elektrowni atomowej w Polsce przy wsparciu rządu.
Co o transformacji myślą mieszkańcy?
Wyniki badań wskazują, że mieszkańcy regionu widzą konieczność transformacji. Z badań zleconych przez PGE wynika, że najważniejszymi argumentami, dla których należy przeprowadzić transformację energetyczną jest wyeksploatowanie złóż węgla w okolicy. Tak uważa 70 proc. badanych. Inne najczęściej wskazywane powody to mała ekologiczność węglowych źródeł energii (37 proc.) i niska efektywność ekonomiczna energii ze złóż węglowych (26 proc.).
Aż 89 proc. mieszkańców Bełchatowa w badaniu zleconym przez PGE zauważa, że zmiany klimatu są problemem dla całego kraju. Dla 74 proc. badanych decyzja o transformacji energetyki ściśle wiąże się z poprawą jakości powietrza w okolicy. 59 proc. badanych wymieniło złą jakość powietrza, jako czynnik, który wyróżnia negatywnie region bełchatowski spośród innych regionów w kraju. 34 proc. badanych uważa, że ilość zanieczyszczeń w powietrzu zwiększa się.
To, że mieszkańcy Bełchatowa i okolic nie są przeciwni działaniom w kierunku transformacji wynika też z tegorocznego badania PIE. Respondenci uważają, że rozwój technologiczny pomoże uporać się z problemami środowiskowymi, jak wyczerpywanie się zasobów naturalnych, emisja zanieczyszczeń do powietrza i nadmierna ilość odpadów. Wśród ogółu badanych mieszkańców Bełchatowa i okolic co czwarty (25 proc.) uważa, że stan środowiska w powiecie jest zły, bądź bardzo zły. Przeciwnego zdania jest 36 proc., a aż 39 proc. pytanych miało neutralny stosunek do tej kwestii.
Wnioski płynące z obu badań są zbliżone. Transformacja energetyczna, pomimo obaw, jest konieczna, a szansą dla regionu będą nowoczesne inwestycje, w tym w odnawialne źródła energii.
Obydwa badania są spójne, że konieczna jest otwarta komunikacja z mieszkańcami regionu Bełchatowa, w szczególności informowanie o planowanych inwestycjach i rozłożenie transformacji w czasie, tak żeby spełniała ona wymogi sprawiedliwej transformacji, dającej ludziom szansę na przekwalifikowanie i zdobycie nowych kompetencji.
