Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi przeprowadziła kontrolę gospodarki finansowej i zamówień publicznych w Piotrkowie Trybunalskim. W toku swoich działań kontrolerzy ujawnili m.in. nieprawidłowości w nadzorze nad miejskimi spółkami. Chodzi o Elektrociepłownię Piotrków, TBS oraz Piotrkowiskie Wodociągi i Kanalizację. RIO wskazało, że prezesi zarządów tych spółek mieli otrzymywać wynagrodzenia zawyżone o w sumie ponad kilkadziesiąt tysięcy złotych. Co więcej, piotrkowski magistrat w działaniach pokontrolnych wykazał, że nieprawidłowości sięgnęły nie dziesiątek, a setek tysięcy złotych.

Warto zaznaczyć, że raport ujrzał światło dzienne 15 lipca 2024 roku, czyli trafił do magistratu już po wyborach prezydenckich. Analiza RIO dotyczy natomiast zagadnień z lat 2021-2023, kiedy to włodarzem miasta był Krzysztof Chojniak.

Kontrola RIO z lat 2021-2023

Wyjaśnijmy, że kontrola Regionalnej Izby Obrachunkowej polega na monitorowaniu i kontrolowaniu działalności jednostek samorządu terytorialnego w zakresie finansów publicznych. Podczas takiej kontroli sprawdzana jest zgodność działań samorządów z obowiązującymi przepisami prawa. Analizowany jest budżet, gospodarka finansowa i przestrzeganie zasad w rachunkowości. Taka kontrola miała miejsce właśnie w Piotrkowie. „Grzechy” piotrkowskiego magistratu i spółek miejskich zostały zawarte w 25-stronicowym dokumencie.

Zawyżone wynagrodzenia, inwestowanie środków przed uchwaleniem decyzji czy brak informacji w Biuletynie Informacji Publicznej… To tylko niektóre z opisanych przez RIO nieprawidłowości. Izba przeprowadziła kontrolę działalności naszego samorządu, obejmując lata 2021-2023.

- Stwierdzone w wyniku czynności kontrolnych nieprawidłowości i uchybienia wynikały z nieprzestrzegania obowiązujących przepisów prawa lub ich wadliwej interpretacji – przekazuje w raporcie RIO.

Nadzór nad miejskimi spółkami pod lupą

Jednym z elementów wymienionych w raporcie RIO jest kwestia dokonywania wydatków niezgodnie z przepisami. Okazuje się, że w 2021 i 2022 roku miasto przekazało miejskim spółkom środki na podwyższony kapitał zakładowy przed podjęciem stosownej uchwały. Taki zarzut postawiono w trzech sytuacjach:

miasto 30 czerwca 2021 roku przekazało wkład pieniężny w kwocie 1.300.000,00 zł do spółki Elektrociepłownia Piotrków,
17 listopada 2021 roku przekazano kwotę 1.316.320,00 zł,
1 grudnia 2022 roku zaś do spółki Towarzystwo Budownictwa Społecznego trafiło 294.621,00 zł.

To jednak niejedyne kwestie, które wymienia RIO, a które dotyczą tych spółek.

Wynagrodzenia niezgodne z prawem?

Zgodnie z raportem RIO okazuje się, że prezesi miejskich spółek otrzymywali zawyżone pensje. Sprawa ponownie dotyczy Elektrociepłowni, a także Towarzystwa Budownictwa Społecznego.

Łącznie, w latach objętych kontrolą, w Elektrociepłowni zawyżono część stałą wynagrodzenia o prawie 70 tysięcy złotych. W przypadku TBS w 2018 roku prezes otrzymał wynagrodzenie za wysokie o ponad 20 tysięcy złotych, a także nagrodę roczną w wysokości 14.116,00 zł. Według raportu RIO żadna z ustaw ani uchwał wówczas obowiązujących nie przewidywała wypłacania nagród.

Ponadto jak przekazuje RIO, rada nadzorcza Elektrociepłowni bezprawnie otrzymała wynagrodzenie w pierwszym roku obrotowym. Dlaczego bezprawnie? Spółka ta funkcjonowała wówczas krócej niż rok, a ustawa nie przewiduje, aby w takiej sytuacji wypłacać wynagrodzenia.

Mowa o dziesiątkach tysięcy

Przejdźmy do roku 2020. Wówczas prezes Piotrkowskich Wodociągów i Kanalizacji, miał otrzymać wynagrodzenie wyższe o 1.249,21 zł. Rok później sytuacja powtórzyła się także w Elektrociepłowni. Prezesi otrzymali pensje wyższe, o 124,08 zł w Wodociągach i 7.084,90 zł w Elektrociepłowni. W tym przypadku chodzi o części zmienne wynagrodzeń w skali roku. Według RIO wypłacane kwoty były powyżej limitów określonych w uchwale. W 2022 roku prezes Elektrociepłowni ponownie miał otrzymać zawyżoną pensję. Tym razem o 13.142,30 zł. Łącznie, według danych z raportu, w latach objętych kontrolą zawyżono część zmienną wynagrodzenia w Elektrociepłowni o 20.227,20 zł, a w Wodociągach o 1.373, 29 zł.

Sytuacja dotyczy także członków rad nadzorczych w dwóch spółkach. W Elektrociepłowni w 2019 roku przewodniczący otrzymał wynagrodzenie wyższe o 97,29 zł, a pozostali członkowie rady łącznie o 97,29 zł. Miało się to powtarzać w kolejnych latach: w 2020 zawyżenia wynosiły odpowiednio 2.465,22 zł i 1.782,73 zł, a w 2021 roku było to już łącznie 16.271,50 zł. W Piotrkowskich Wodociągach i Kanalizacji Sp. z o.o. w 2019 roku wypłacono przewodniczącemu i pozostałym członkom rady nadzorczej wynagrodzenie zawyżone łącznie o 3.744,90 zł. W 2020 roku było to 11.682,87 zł, a w 2021 r. 12.641,70 zł.

Co zaleca RIO?

W przypadku wykrycia nieprawidłowości, samorządy mają obowiązek podjąć działania naprawcze. Co zatem z zawyżeniami w wynagrodzeniach? RIO w dokumencie z kontroli zaleca, aby magistrat sprawdził stan faktyczny związany z nadpłaconymi wynagrodzeniami. Kolejnym krokiem ma być dochodzenie ich zwrotu na rzecz spółek stanowiących własność miasta. Ponadto wiele z punktów mówi o potrzebie monitorowania przez magistrat, czy uchwały podejmowane są zgodnie z obowiązującymi ustawami, a także czy są przestrzegane przez spółki.

Działania kontrolne magistratu

O podjęte kroki w sprawie kontroli RIO zapytaliśmy piotrkowski magistrat. Jak się okazuje, do tej pory zostały przeprowadzone kontrole związane z nadpłatami w wynagrodzeniach, a wnioski zawarte w wystąpieniu pokontrolnym RIO zostały wdrożone lub ten proces trwa. Błędy, które odkryło RIO to tylko część nieprawidłowości. Sam magistrat wykazał, że nadpłaty były wyższe.

- Uzyskano wyjaśnienia w zakresie uwag zawartych w wystąpieniu pokontrolnym. Następnie wystosowano pisma do spółek w celu wykazania sposobu wyliczenia wynagrodzeń członków organów zarządzających i nadzorczych, wraz z potwierdzeniem dokonanych wpłat na rzecz spółek - przekazuje Monika Pawłowska-Uszakow, Kierownik Biura Prasowego i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Piotrkowa Trybunalskiego.

Działania magistratu wykazały, że nadpłacone kwoty sięgnęły ponad 300 tysięcy złotych. Co ciekawe, z analizy przeprowadzonej przez urząd wyniknęło, że nieprawidłowości pojawiły się także w Miejskim Zakładzie Komunikacyjnym. W raporcie RIO nie ma konkretnych kwot dotyczących tej spóki, a jedynie informacja o błędnym mnożniku wynagrodzenia przewodniczącego rady nadzorczej. Jak podaje rzecznik prasowy magistratu, po otrzymaniu odpowiedzi od spółek, członkowie organów zarządzających i nadzorczych dokonali zwrotów nienależnie pobranych wynagrodzeń. Po analizie stanów faktycznych w łącznej kwocie na rzecz spółek wpłynęło 309 879,27 zł. W poszczególnych firmach zwroty wyniosły:

Elektrociepłownia Piotrków Trybunalski Sp. z o.o. – 106 859,70 zł,
Miejski Zakład Komunikacyjny Sp. z o.o. – 44 736,42 zł,
Piotrkowskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. – 158 283,15 zł.

To jednak nie koniec. Po otrzymaniu zwrotów, przeprowadzono analizy, które wykazały rozbieżności pomiędzy wypłaconymi wynagrodzeniami a wyliczeniami oraz dokonanymi zwrotami. Wg danych przekazanych przez magistrat w przypadku Elektrociepłowni jest to 0,12 zł nadpłaty dokonanej przez prezesa zarządu oraz 8 268,53 zł niedopłaty członka rady nadzorczej. W Miejskim Zakładzie Komunikacyjnym to 5 734,46 zł niedopłaty prezesa zarządu. Magistrat zwrócił się do rad nadzorczych o wyjaśnienie tych rozbieżności. Ponadto, jak udało się nam dowiedzieć, członek rady nadzorczej Elektrociepłowni nie zwrócił nadpłaconych środków. Spółka będzie dochodziła zwrotu kwoty 8 268,53 zł na drodze sądowej w celu wyegzekwowania należności. W przypadku Miejskiego Zakładu Komunikacyjnego urząd miasta zwrócił się do spółki o wyjaśnienie rozbieżności pomiędzy dokonaną wpłatą prezesa zarządu a przekazanymi wyliczeniami.

- W celu zapewnienia należytej kontroli opracowano zasady nadzoru właścicielskiego nad spółkami z kapitałem miasta. Obecnie trwa ich wdrażanie - dodaje Monika Pawłowska-Uszakow.

"Mamy prawo wiedzieć"

Na temat kontroli RIO wypowiedzieli się piotrkowscy radni.

- Sprawa jest mi nieznana, bo jeszcze nie byłam Radną w Radzie Miasta Piotrkowa Trybunalskiego. Jeśli (podkreślam), takie fakty miały miejsce, to jest to oczywiście bulwersujące. Przekazywanie środków, niezależnie w jakiej formie (zwiększenie udziałów, pokrycie strat czy inne dofinansowanie), bez podjęcia uchwały Rady Miasta, jest niezgodnie z prawem, z powodu przekroczenia uprawnień - mówi radna Kinga Mazur i dodaje - Ponadto, wypłacanie zawyżonych wynagrodzeń jest również niezgodne z prawem. Oczywistym jest fakt, że takowe przypadki, kwalifikują się zawiadomieniem odpowiednich organów. Powyższe wskazuje również, że obecna władza miasta (Prezydent i Rada), powinny natychmiast zająć się obecną sytuacją w miejskich spółkach.

O sprawie wiedział natomiast radny Łukasz Janik, który nie kryje, że poruszał ten temat, np. podczas sesji rady miasta.

- Do dnia dzisiejszego (4.12.24) nie otrzymałem odpowiedzi, kto z członków rad nadzorczych, jak również prezesów zarządów nie zwrócił niesłusznie wypłaconego wynagrodzenia, a przypomnę, że to była kwota prawie około 320 tys. zł. Pomimo mojego zapytania na sesji rady miasta nie udzielono mi odpowiedzi, co wydaje się bardzo niepokojące, bo jednak są to informacje jawne i jako radni, ale również jako mieszkańcy mamy prawo wiedzieć, gdzie publiczne pieniądze są przekazywane. Do dziś, pomimo kilku moich wniosków nadal nie otrzymuje odpowiedzi. Cóż, będę dalej dopytywał o tę kwestię, ponieważ sprawa rozwija się w tym zakresie, że no tak duża kwota nie wiadomo czy została zwrócona do budżetu miasta - przekazał radny Łukasz Janik.

Do tematu radny Janik wrócił podczas ostatniej nadzwyczajnej sesji rady miasta, która miała miejsce 19 grudnia. Łukasz Janik powiedział wówczas, że nadal nie otrzymał informacji, kto nie zwrócił niesłusznie wypłaconych środków.

Prezes RIO potwierdza

Z pytaniem o czynności pokontrolne zwróciliśmy się także do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi. Prezes RIO w Łodzi Ryszard Paweł Krawczyk potwierdził, że włodarz Piotrkowa poinformował Izbę o sposobie wykonania wniosków pokontrolnych. Ponadto, 15 listopada wpłynęła informacja o efektach czynności mających na celu wyegzekwowanie zwrotu zawyżonych wynagrodzeń. Izba może przeprowadzić kontrolę sprawdzającą wykonanie wniosków pokontrolnych. Jak przekazuje prezes RIO, aktualnie nie jest ona planowana.

Regionalne Izby Obrachunkowe przeprowadzają kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, co najmniej raz na cztery lata. Czy kolejna kontrola RIO w Piotrkowie wypadnie lepiej? Czas pokaże.

Elektrociepłownia Piotrków (2)