Reforma ma zlikwidować różnice między różnymi formami aktywności zawodowej, ale by skorzystać z nowych zasad, trzeba będzie działać szybko – czas na złożenie wniosku będzie ograniczony.
Nowe zasady w prawie pracy 2026 – szerzej rozumiany staż pracy
Po wejściu w życie nowelizacji Kodeksu pracy, pojęcie „stażu pracy” przestanie oznaczać wyłącznie okres zatrudnienia na etacie. Nowe przepisy obejmą wszystkie formy pracy i działalności, od których odprowadzane były składki na ubezpieczenie społeczne.
Do stażu pracy zostaną zaliczone:
- umowy zlecenia i o świadczenie usług,
- prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej,
- współpraca z osobami samozatrudnionymi,
- okresy zawieszenia działalności w związku z opieką nad dzieckiem,
- członkostwo w spółdzielniach produkcyjnych,
- praca wykonywana za granicą, jeśli składki były opłacane w Polsce.
Nowe przepisy obejmą wszystkich, którzy od 1999 roku mieli jakiekolwiek okresy składkowe, ale nie były one dotąd wliczane do stażu pracy. Jak wyjaśnia resort pracy, zmiana ma „wyrównać prawa osób aktywnych zawodowo bez względu na formę zatrudnienia”.
ZUS wystawi zaświadczenie – bez niego pracodawca nie przeliczy stażu
Zgodnie z nowymi zasadami, tylko Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie mógł potwierdzić okresy składkowe, które mają zostać wliczone do stażu pracy. Każdy pracownik będzie musiał samodzielnie złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia, a następnie przekazać je swojemu pracodawcy.
Wnioski będą składane wyłącznie drogą elektroniczną poprzez platformę PUE ZUS. Instytucja zapowiada, że tradycyjne formy dokumentacji, takie jak kserokopie umów czy oświadczenia, nie będą honorowane.
Bez oficjalnego zaświadczenia z ZUS wcześniejsze okresy pracy na zleceniu lub działalności gospodarczej nie będą mogły być doliczone do stażu. Pracodawcy będą zobowiązani do aktualizacji danych dopiero po przedstawieniu dokumentu.
Tylko dwa lata na wniosek – po tym terminie nie będzie odwrotu
Reforma wprowadza precyzyjny i nieprzekraczalny termin – każdy pracownik będzie miał 24 miesiące na złożenie wniosku o potwierdzenie okresów składkowych. Po upływie tego okresu nie będzie już możliwości wliczenia dawnych zleceń ani działalności do stażu pracy.
Jak zapisano w ustawie:
„Okresów nieudokumentowanych w terminach pracodawca nie wlicza do okresu zatrudnienia pracownika.”
To oznacza, że po dwóch latach prawo do doliczenia wcześniejszych okresów wygaśnie automatycznie. ZUS apeluje więc, by nie zwlekać z przygotowaniem dokumentów, ponieważ w ostatnich miesiącach obowiązywania terminu można spodziewać się przeciążenia systemu.
ZUS spodziewa się lawiny wniosków – miliony Polaków ruszą po zaświadczenia
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej szacuje, że z nowych zasad skorzysta od 3 do 4 milionów obywateli. Najwięcej wniosków złożą osoby, które w przeszłości prowadziły jednoosobową działalność gospodarczą, pracowały na zleceniach lub łączyły studia z dorabianiem.
Największe zainteresowanie przewiduje się wśród:
- osób samozatrudnionych,
- rodziców, którzy zawieszali działalność z powodu opieki nad dzieckiem,
- Polaków pracujących czasowo za granicą,
- pracowników, którzy przez lata wykonywali zlecenia.
ZUS przygotowuje się na wzrost liczby zapytań i planuje zwiększenie liczby pracowników obsługujących PUE ZUS. Zapowiedziano również rozbudowę infrastruktury cyfrowej i uruchomienie specjalnej infolinii informacyjnej.
Więcej urlopu i lepsze świadczenia – korzyści dla zatrudnionych
Wliczenie dodatkowych okresów do stażu pracy przełoży się bezpośrednio na korzyści dla pracowników. Najbardziej odczuwalne będą zmiany w wymiarze urlopu oraz wysokości odpraw.
Obecnie osoba z mniej niż 10-letnim stażem ma 20 dni urlopu, a po przekroczeniu tego progu – 26 dni. Po zmianach np. ktoś, kto ma 6 lat etatu i 5 lat pracy na zleceniach, będzie uprawniony do 26 dni urlopu rocznie.
Większy staż to także:
- dłuższe okresy wypowiedzenia,
- wyższe odprawy przy rozwiązaniu umowy,
- dodatki jubileuszowe w sektorze publicznym,
- lepsze warunki przy awansie i ocenie zawodowej.
Kto zyska, a kto nie skorzysta z reformy
Nowelizacja przyniesie wymierne korzyści dla wielu grup zawodowych, ale nie obejmie wszystkich.
Zyskają:
- samozatrudnieni, którzy przeszli na etat,
- osoby pracujące na zleceniach z odprowadzanymi składkami,
- rodzice zawieszający działalność z powodu opieki nad dzieckiem,
- pracownicy, którzy pracowali za granicą, ale składki trafiały do ZUS.
Przykład: Anna prowadziła działalność gospodarczą w latach 2011–2018, a potem zatrudniła się na umowę o pracę. Po wejściu w życie reformy będzie mogła doliczyć ten okres do stażu, o ile złoży wniosek w ciągu dwóch lat.
Nie skorzystają:
- osoby pracujące na umowach o dzieło,
- ci, którzy nie odprowadzali składek,
- spóźnieni, którzy nie złożą wniosku w wymaganym terminie.
Czy nowelizacja zmieni system emerytalny
Choć reforma dotyczy wyłącznie Kodeksu pracy, a nie ustawy o emeryturach, może mieć pośredni wpływ na przyszłe świadczenia. Dłuższy staż składkowy ułatwi nabycie prawa do minimalnej emerytury, a w niektórych przypadkach zwiększy wysokość świadczenia.
Jak przygotować się do zmian – praktyczny poradnik
Aby skorzystać z nowych przepisów, warto odpowiednio wcześniej przygotować dokumenty. Eksperci doradzają, by:
- Sprawdzić historię ubezpieczeniową w systemie PUE ZUS.
- Uzupełnić brakujące dane dotyczące składek.
- Przygotować dokumenty potwierdzające dawne umowy lub działalność.
- Od 1 stycznia 2026 roku złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia.
- Przekazać je pracodawcy przed upływem terminu w 2027 roku.
ZUS zapowiada kampanię informacyjną, aby przypomnieć obywatelom o obowiązku złożenia wniosku.
Nowe obowiązki pracodawców – aktualizacja dokumentacji i systemów HR
Zmiany w Kodeksie pracy dotyczą nie tylko pracowników, ale również firm. Każdy pracodawca będzie zobowiązany do:
- aktualizacji regulaminów pracy i wynagradzania,
- ponownego przeliczenia stażu zatrudnionych,
- przechowywania elektronicznych zaświadczeń z ZUS,
- dostosowania systemów kadrowo-płacowych.
Eksperci rynku pracy ostrzegają, że małe i średnie przedsiębiorstwa mogą mieć problemy z obsługą nowych obowiązków administracyjnych, zwłaszcza jeśli zatrudniają dużą liczbę osób z różnorodną historią zatrudnienia.
Najczęściej zadawane pytania o nowy staż pracy
Czy muszę złożyć wniosek, jeśli zawsze byłem zatrudniony na umowie o pracę?
Nie, osoby zatrudnione wyłącznie na etacie nie muszą podejmować żadnych działań.
Czy można doliczyć zlecenia sprzed 15 lat?
Tak, jeśli były odprowadzane składki ZUS.
Co się stanie, jeśli nie złożę wniosku na czas?
Po 24 miesiącach możliwość wliczenia wcześniejszych okresów bezpowrotnie przepadnie.
Komentarze (0)